Pierwsze skojarzenia z pierwszym historycznym władcą Polski nasuwają się, same, a 966 r. – jako data przyjęcia w Polsce chrześcijaństwa stanowi punkt odniesienia dla historii naszego kraju.
Przemysław Urbańczyk –profesor zwyczajny w Instytucje Archeologii Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, a także w Instytucie Archeologii PAN w najnowszej publikacji „Mieszko Pierwszy Tajemniczy” rzuca całkiem nowe światło na sylwetkę piastowskiego księcia. Już sam tytuł i rozdziały publikacji (Mieszko nie był pierwszy, Chrześcijaństwo w Polsce przedmieszkowej, Czy Mieszko był poganinem), sugerują, że ambicją autora, jak możemy przeczytać na wstępie publikacji, jest: „…próba zrozumienia kwestii najtrudniejszych…” wśród których znajdują się problemy: przodków Mieszka, jego prawdziwego imienia i gorliwego szerzenia chrześcijaństwa.
Autor stawia tezy starając się poszukiwać odpowiedzi w dostępnych źródłach, powołując się na zapisy kronikarzy nie tylko polskich, ale i zagranicznych. Podobnie czyni przywołując najnowsze wyniki badań naukowców z różnych krajów, choć punkty odniesienia czerpie również z wcześniejszych publikacji opracowanych przez Jerzego Strzelczyka, Gerarda Labudę, Stanisława Zakrzewskiego i innych polskich mediewistów. Przemysław Urbańczyk próbuje również oprzeć swoje tezy na wynikach najnowszych badań archeologicznych, chociaż jak sam przyznaje sprawia to sporo problemów.
Archeolodzy wielokrotnie próbowali znaleźć dowody przenikania chrześcijaństwa na tereny dzisiejszej Polski przed 966 r. Ślady takie znaleziono m.in. w mazowieckim Podebłociu (odnaleziono gliniane tabliczki ze znakami, które uznano za skrót greckiego hasła I[esos] X[restos] N[ika]). Świadczyć to może zgodnie z tezami autora, że w naszej okolicy przebywał być może pojedynczy chrześcijanin, będący być może kupcem, lub jeńcem. (badania archeologiczne dotyczące tego tematu na najszerszą skalę prowadzono przed obchodami Millenium chrztu Polski).
Autor książki wydanej przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej, szuka również odpowiedzi nad rzeczywistą datą chrztu Mieszka. Na kartach publikacji możemy przeczytać: „…a może Mieszko w 966/968 r. przyjął tylko bierzmowanie, którego mógł mu udzielić jedynie biskup? Może więc Jordan potwierdził w ten sposób oficjalnie wcześniejszy chrzest Mieszka, a dopiero w późniejszej tradycji uznano ten akt za właściwy chrzest…”
Autor zadaje pytania, zdając sobie sprawę, że być może jego sformułowania mogą wywołać krytyczną dyskusję. Jak sam wskazuje „…zaprezentowane odpowiedzi to raczej sugestie historiograficzne niż stwierdzenia. Na tyle pozwala stan dzisiejszej wiedzy…” .
Ważnym elementem polecanej publikacji są indeksy, osobowy i geograficzny, kolorowe mapy, ryciny i zdjęcia dotyczące omawianego tematu, a także obszerna bibliografia zawierająca prace polskich jak i zagranicznych naukowców.
Wojciech Niedziółka
